Voor veel mensen is alcohol een vast onderdeel van het dagelijks leven. Een glas wijn na het werk, een biertje in het weekend of een borrel op een feestje: drinken is sociaal geaccepteerd en lijkt onschuldig. Maar wanneer alcohol een gewoonte wordt die niet meer onder controle is, kan stoppen een enorme uitdaging zijn. Veel mensen die willen minderen of helemaal stoppen, merken dat het moeilijker is dan gedacht. Dit komt niet alleen door de fysieke afhankelijkheid, maar ook door diepere, vaak onbewuste factoren.
Waarom stoppen met drinken zo moeilijk kan zijn
Een alcoholverslaving gaat vaak verder dan alleen de behoefte aan drank. Er kunnen onderliggende oorzaken meespelen die het lastig maken om te stoppen. Stress en spanning kunnen bijvoorbeeld een belangrijke rol spelen: alcohol wordt dan gebruikt als een manier om te ontspannen of emoties te onderdrukken. Ook onverwerkte trauma’s of moeilijke jeugdervaringen kunnen bijdragen aan het ontstaan van verslavingsgedrag. Daarnaast kunnen familiepatronen en sociale omgeving een rol spelen. Als alcohol een normale of zelfs noodzakelijke rol heeft binnen het gezin of de vriendengroep, wordt stoppen nog ingewikkelder.
Therapieën die kunnen helpen bij het stoppen met drinken
Er zijn verschillende therapieën die mensen kunnen helpen om hun alcoholgebruik te verminderen of helemaal te stoppen. Geen enkele therapie is een wondermiddel, maar vaak is het een combinatie van benaderingen die het meeste effect heeft. In dit artikel bespreken we drie therapieën die bewezen effectief kunnen zijn bij het behandelen van alcoholverslaving: familieopstellingen, cognitieve gedragstherapie (CGT) en EMDR.
Familieopstellingen: inzicht in verborgen patronen
Familieopstellingen zijn een krachtig middel voor mensen die vastlopen in hun alcoholgebruik. Deze therapievorm richt zich op de systemische patronen binnen het familiesysteem die mogelijk bijdragen aan verslaving. Het uitgangspunt is dat mensen onbewust loyaal kunnen zijn aan oude, onverwerkte familiedynamieken. Soms blijkt dat verslaving in families een onzichtbare draad vormt die generaties lang wordt doorgegeven, bijvoorbeeld als gevolg van trauma’s, onverwerkte emoties of verlies.
In een familieopstelling wordt de cliënt geholpen om zicht te krijgen op de onbewuste krachten die spelen. Dit gebeurt door mensen of objecten die representanten voor familieleden kunnen zijn in de ruimte te plaatsen, zodat de cliënt het patroon kan zien en voelen. Dit kan bijvoorbeeld zichtbaar maken of de verslaving gekoppeld is aan een onverwerkt verdriet, een verlies of een diepgeworteld gevoel van loyaliteit aan een voorouder die ook met verslaving worstelde. Het proces helpt om oude patronen te doorbreken, zodat er ruimte ontstaat voor verandering.
Hoewel een familieopstelling niet de oplossing biedt voor de verslaving zelf, kan het wel een belangrijke stap zijn in het herstelproces. Door inzicht te krijgen in de systemische oorzaken van verslaving, kan iemand beter begrijpen waar het gedrag vandaan komt en met meer bewustzijn keuzes maken. Het biedt niet alleen inzicht in de eigen situatie, maar kan ook ruimte creëren om verstrikkingen met het familiesysteem los te laten.
Cognitieve gedragstherapie (CGT): bewustwording van triggers
Cognitieve gedragstherapie (CGT) is een van de meest gebruikte therapieën voor het behandelen van alcoholverslaving. Deze therapie richt zich op het identificeren en veranderen van de gedachten en gedragingen die het verslavingsgedrag in stand houden. Het uitgangspunt van CGT is dat onze gedachten, gevoelens en gedragingen met elkaar in verband staan. Bij alcoholverslaving speelt vaak de overtuiging een rol dat alcohol een oplossing is voor stress, verveling of andere negatieve emoties.
In CGT leren cliënten om negatieve gedachten die leiden tot alcoholgebruik te herkennen en te vervangen door gezondere, realistischere gedachten. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat iemand leert om emoties op een andere manier te reguleren, zonder naar alcohol te grijpen. Daarnaast worden triggers geïdentificeerd: situaties of gevoelens die de drang om te drinken aansteken. Door deze triggers te herkennen en erop in te spelen, kan iemand beter leren omgaan met de verleiding om te drinken.
Een belangrijk onderdeel van CGT is het oefenen van nieuwe, gezonde gedragingen. Dit kan variëren van ontspanningsoefeningen tot het leren stellen van grenzen in sociale situaties waarin alcohol vaak wordt aangeboden. CGT biedt praktische tools die mensen kunnen helpen om de controle over hun alcoholgebruik terug te krijgen en het verslavingsgedrag te doorbreken.
EMDR: verwerken van onderliggend trauma
Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) is een therapie die vaak wordt gebruikt voor het behandelen van trauma, en het kan ook effectief zijn bij het aanpakken van alcoholverslaving, vooral wanneer deze verband houdt met onverwerkte trauma’s. EMDR helpt mensen om de emotionele lading van traumatische herinneringen te verwerken, zodat deze minder invloed hebben op hun gedrag en emoties. Voor veel mensen die worstelen met alcoholverslaving, is er vaak een diepere oorzaak die verband houdt met onverwerkte pijn of traumatische ervaringen uit het verleden.
Bij EMDR wordt de cliënt begeleid om een traumatische herinnering in gedachten te nemen, terwijl tegelijkertijd een afleidende stimulus, zoals het volgen van de handbewegingen van de therapeut, wordt gebruikt. Dit proces helpt de hersenen om de herinnering op een andere manier te verwerken, waardoor de negatieve emoties die ermee verbonden zijn, verminderen. Het doel is om de cliënt in staat te stellen om de herinnering in een nieuw perspectief te plaatsen, zonder dat deze het gedrag en de emoties in het heden beïnvloedt.
Voor iemand met een alcoholverslaving kan EMDR helpen om de onderliggende oorzaken van het drankgebruik te begrijpen en te verwerken. Het kan bijvoorbeeld gaan om trauma’s uit de jeugd, zoals verwaarlozing, misbruik of verlies, die een persoon mogelijk heeft proberen te verdrinken in alcohol. Door deze trauma’s te verwerken, kan de behoefte om alcohol te gebruiken om emoties te onderdrukken afnemen. EMDR kan een krachtige ondersteuning zijn in het herstelproces door het traumatische verleden los te laten en de cliënt te helpen om gezonde copingmechanismen te ontwikkelen.
Een persoonlijke weg naar herstel
Stoppen met drinken is vaak geen gemakkelijke taak, vooral als alcohol een diepgeworteld patroon is geworden. De weg naar herstel is persoonlijk en kan voor iedereen anders zijn, maar therapieën zoals familieopstellingen, cognitieve gedragstherapie (CGT) en EMDR kunnen waardevolle hulpmiddelen zijn bij het doorbreken van verslavingsgedrag. Familieopstellingen bieden inzicht in de verborgen dynamieken binnen het familiesysteem, terwijl CGT zich richt op het veranderen van schadelijke gedachten en gedragingen. EMDR helpt bij het verwerken van onderliggend trauma, waardoor de behoefte om alcohol te gebruiken om emoties te verdoven kan afnemen.
Hoewel therapieën een belangrijk onderdeel van het herstelproces zijn, is het ook belangrijk om steun te zoeken bij andere mensen die vergelijkbare ervaringen hebben. Hier zijn drie instanties waar mensen terecht kunnen voor hulp en steun:
- Anonieme Alcoholisten (AA) – AA biedt steun aan mensen die worstelen met alcoholverslaving. Het programma is gebaseerd op het delen van ervaringen en het bieden van steun aan elkaar, zodat deelnemers hun verslaving kunnen overwinnen.
- Jellinek – Jellinek is een kliniek voor verslavingszorg die verschillende behandelingen aanbiedt voor alcoholverslaving. Ze bieden zowel ambulante als klinische zorg en helpen mensen met op maat gemaakte trajecten.
- Verslavingszorg Noord Nederland (VNN) – VNN biedt professionele zorg voor mensen met een verslaving. Ze bieden zowel ambulante als klinische behandelingen en werken samen met andere zorgprofessionals om een uitgebreid zorgaanbod te bieden.
Het proces van herstel is vaak lang en complex, maar met de juiste begeleiding en steun is het mogelijk om een gezonder en alcoholvrij leven te leiden.